''De verduurzamingsslag in de scheepvaart win je met brandstoffen''

Aardig verkloot

Henri van der Weide en Peter Alkema, beiden actief als adviseur bij de Divisie Havenmeester zijn echte ‘nauten’. Beiden hebben een achtergrond in de zeevaart. Zij draaien al heel wat jaartjes mee en hebben in hun jonge jaren gezien wat een gebrek aan regelgeving, verantwoordelijkheid en duurzaamheid uithaalt op de oceanen: ”Onze generatie heeft het aardig verkloot. Door nu zo hard te werken aan verduurzaming van de scheepvaart, proberen we het een klein beetje goed te maken.”

Transitie versnellen

Zij staan dan ook met heel hun hebben en houwen achter de visie Schone Scheepvaart 2030 - met een doorkijk naar 2050 - van Port of Amsterdam. “Dit is mijn droom”, zegt Peter en Henri valt hem bij: “Wij willen voorloper zijn in de transitie. Wij willen versnellen.” De herijkte visie komt volgende maand uit. In het kader hieronder zie je via welke drie pijlers Port of Amsterdam de scheepvaart wil verduurzamen.

Port of Amsterdam: op weg naar schone scheepvaart

De klimaatcrisis is urgent. Om erger te voorkomen moeten de grote industrieën zo spoedig mogelijk verduurzamen. Dat geldt ook voor de scheepvaart. Met de Visie Schone Scheepvaart neemt Port of Amsterdam het voortouw om de verduurzaming van deze industrie aan te jagen en te versnellen. 

Drie pijlers

Het doel van de visie is om in hoog tempo een schone scheepvaart te realiseren. De visie berust op drie pijlers:

1. MEC: Maritime Energy Carriers 
   Het doel van deze pijler is om duurzame scheepvaartbrandstoffen aan te bieden in de haven en de scheepvaart te beïnvloeden om ze te gebruiken.
2. PERT: Port Emission Reduction Technologies 
   Het doel van deze pijler is om met technologieën, zoals walstroom, de emissies van schepen op hun ligplaats in de haven te reduceren, om zo de luchtkwaliteit en het geluid te verbeteren en bij te dragen aan CO2-reductie.   
3. PCO: Port Call Optimization 
   Het doel van deze pijler is om met efficiënte afhandeling van de scheepvaart, emissies te reduceren. 

Drie doelen

In 2050 is de scheepvaart in het  Amsterdamse havengebied emissieneutraal. Met de visie hebben we twee meetmomenten vastgesteld om te bepalen of we op koers liggen:   

1. 2025: we liggen op koers richting een zero-emission port.
   
   • Luchtkwaliteit: - 10% NOX, SOX, PM scheepvaart; 
   • Broeikasgassen: bijdragen aan 10% reductie in het havengebied. 
2. 2030: de emissiereductie raakt in een stroomversnelling. 
   
   • Luchtkwaliteit: - 20% NOX, SOX, PM scheepvaart; 
   • Broeikasgassen: 15% reductie (zeevaart) en 30% reductie (binnenvaart); 
   • Zeecruise aan de kade is emissieneutraal. 
3. 2050: de scheepvaart in het havengebied is emissieneutraal

Onze rol in de transitie

Port of Amsterdam faciliteert en stimuleert de scheepvaart om deze doelstellingen te behalen. Zo leggen we de infrastructuur aan en scheppen we de randvoorwaarden voor de scheepvaart om te verduurzamen. Ook belonen we gewenst gedrag en passen we het prijsbeleid daarop aan. Verder vervullen we een voorbeeldfunctie: we verduurzamen de eigen vloot, we helpen dienstverleners in de haven optimaal te verduurzamen en we voeren demonstratieprojecten uit, in samenwerking met ons netwerk. 

Tergend langzaam

Beide heren zijn door hun expertise actief betrokken bij de International Maritime Organization (IMO). Dit is een door de Verenigde Naties opgerichte organisatie, dat op internationaal niveau afspraken maakt tussen deelnemende lidstaten om de scheepvaart veilig en milieuvriendelijk te maken. Henri: “Hoe meer schepen een lidstaat heeft, hoe groter de stem in deze organisatie. Bij grote vlaggenstaten spelen grote financiële belangen en hierdoor vertragen zij het proces. Besluitvorming om duurzame maatregelen te nemen, gaat dan ook tergend langzaam.”

Getting to zero

Veel te langzaam voor de heren: ”De Nederlandse havens lopen samen met de Scandinavische havens voorop in Europa. Wij zijn samen met Rotterdam frontrunners en willen naar een emissieneutrale scheepvaart. Zo snel mogelijk. Daarom hebben we ons aangesloten bij de ‘Getting to Zero Coalition’. Deze coalitie is een initiatief van onder meer het World Economic Forum en streeft naar emissievrije scheepvaart in 2050. Wij zijn een van de 150 deelnemers aan deze coalitie en kunnen ons helemaal vinden in dit doel.”

Verduurzamingsslag met brandstoffen

En ook bij de IAPH, International Association of Ports and Harbors, een NGO, laten ze hun stem namens de Amsterdamse haven horen. Henri zit in de ESI werkgroep en zit de cruise werkgroep voor. Peter is voorzitter van de Clean Marine Fuels groep. Peter: “De grote verduurzamingsslag maak je met schone brandstoffen.” Daarmee maak je het verschil. “Niet zozeer biobrandstoffen, want die stoten weliswaar minder CO2 uit, maar nog wel gewoon fijn- en stikstof. De ideale brandstof stoot ook geen fijn- en stikstof uit. Zoals groene waterstof en groene methanol. Wij willen een multi fuel haven zijn voor schone brandstoffen. Schepen kunnen elke soort duurzame fuel bij ons bunkeren. Zo vertrekt er vanaf half november een schip voor onderhoud van de windparken. Dit schip vaart op waterstof en kan dan bunkeren in de IJmondhaven in IJmuiden."

Doelen behaald

Volgende maand verschijnt de herijkte Visie Schone Scheepvaart 2030. In de eerste visie, met een actieplan van 2017 tot 2021, ging het vooral om doelen te halen op gebied van lokale luchtkwaliteit. Zo was er toen al de ambitie om bij zeecruise een emissiereductie van 50% in 2030 te halen. Deze is inmiddels naar boven bijgesteld en nu op 100% gezet. Henri: ”Veel van de doelen van toen hebben we behaald. Denk aan het maken van een emissiemodel voor de scheepvaart. Met dit model kunnen we zowel de uitstoot van industrie, als de uitstoot van de schepen in ons gebied uitrekenen. Wat stoot een schip uit als het vaart, manoeuvreert of aan de kade ligt? Met behulp van dit model hebben we de aanleg van walstroom in onze haven onderbouwd. Een ander doel was om een bunkerfaciliteit voor LNG te realiseren en onze havenverordening aan te passen voor nieuwe, duurzame brandstoffen. Daar kunnen we ook een vinkje achter zetten. Of we al onze doelen van toen hebben gehaald? Nee, ons doel was ook dat alle riviercruiseschepen die naar Amsterdam komen (pre corona waren dat er enige duizenden per jaar) het verduurzamingscertificaat Green Award hebben. Dat is niet gelukt. Corona speelt daar een belangrijke rol in. De rederijen die nog geen Green Award hebben, moeten dit per 1 januari 2023 geregeld hebben. Alleen de schoonste riviercruiseschepen krijgen in het centrum een ligplaats.”

Scheepvaart in 2050 neutraal

In 2050 is de scheepvaart in de Amsterdamse haven emissie neutraal. Of dat ook internationaal wordt gehaald, daarover verschillen Peter en Henri van mening. Henri heeft er een hard hoofd in: “Alleen als we mondiaal versnellen en een stok achter de deur hebben met regelgeving is het haalbaar.” Peter is optimistischer van aard: “Ja, we moeten het redden want met deze klimaatcrisis is er geen alternatief.”