Effect zoutdam op Spui- en Gemaalcomplex IJmuiden
Rijkswaterstaat heeft vastgesteld dat de nieuwe zoutdam in IJmuiden de waterafvoer via het Spui- en Gemaalcomplex IJmuiden meer beïnvloedt dan vooraf werd voorzien. Dit effect werd duidelijk na de eerste testen met de zoutdam eind 2024. Ook kennisinstituut Deltares, dat in opdracht van Rijkswaterstaat de situatie analyseerde, komt tot deze conclusie. Het spui- en gemaalcomplex speelt een cruciale rol in het waterbeheer van een groot deel van West-Nederland. Om het risico op wateroverlast te beperken, neemt Rijkswaterstaat maatregelen. Dit heeft gevolgen voor het gebruik van de verschillende sluizen in IJmuiden.
Werking zoutdam
Door het gebruik van Zeesluis IJmuiden stroomt veel zoutwater het Noordzeekanaal in. Om verdere verzilting tegen te gaan, heeft Rijkswaterstaat een zoutdam gebouwd in het Binnenspuikanaal van het sluizencomplex IJmuiden. De zoutdam, die momenteel wordt getest, zorgt ervoor dat zoutwater via het spui- en gemaalcomplex weer terugstroomt naar zee.
Daling waterpeil
Door de werking van de zoutdam hield Rijkswaterstaat al rekening met een lager waterpeil in het Binnenspuikanaal. Dit komt door de instroom van zoutwater, wat zwaarder is dan zoetwater én door weerstand van de zoutdam zelf. Maar uit een eerste analyse blijkt dat de zoutdam tot een grotere daling van het waterpeil leidt, vlak voor de pompen van het gemaal. Een te laag waterpeil kan schade veroorzaken aan de pompen.
Om schade te voorkomen, kunnen de pompen bij een te laag peil niet op volle kracht draaien. Ook kan het waterpeil minder goed preventief verlaagd worden bij veel neerslag. De zoutdam heeft daarmee effect op de beheersing van het waterpeil van het Amsterdam-Rijnkanaal en het Noordzeekanaal.
Gevolgen gebruik sluizen
Het openzetten van de zakdeur heeft tot gevolg dat de zoutdam nog niet volledig inzetbaar is tegen verdere verzilting door het gebruik van Zeesluis IJmuiden. Daarom gebruiken we naast Zeesluis IJmuiden voorlopig ook nog de Noordersluis. Het is nog niet precies te zeggen wanneer de zoutdam volledig inzetbaar zal zijn. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen de inzet van de zoutdam en de inzet van de zeesluis in verschillende situaties en periodes. Rijkswaterstaat gaat de komende periode ervaring opdoen met zowel het gebruik van de zeesluis als de zakdeur van de zoutdam.
Aanbevelingen
Kennisinstituut Deltares heeft in opdracht van Rijkswaterstaat onderzoek gedaan en verschillende aanbevelingen gedeeld. De belangrijkste aanbeveling is het openzetten van de zakdeur van de zoutdam. Hierdoor stroomt zoeter water in de bovenste laag langs de zoutdam, waardoor het waterpeil stijgt en de pompen weer voldoende water kunnen afvoeren. Andere aanbevelingen gaan over het aanbrengen van een beveiliging van de pompen tegen een te laag waterpeil, het op lagere snelheid laten draaien van de pompen, en het inzetten van de zeesluis voor het afvoeren van water. Voor de lange termijn is Rijkswaterstaat een studie gestart voor de vernieuwing van het spui- en gemaalcomplex, met vernieuwde en dieper gelegen pompen in het gemaal.