Elektronische neuzen om geuroverlast te bestrijden

Samen met de provincie Noord-Holland en de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) hebben we zo’n zes jaar geleden de eerste eNoses neergezet rondom het Noordzeekanaal en de olieterminals. Marit Hooijboer, projectmanager Infrastructuur en Milieu bij Port of Amsterdam, was vanaf het begin bij dit project betrokken: “De eNose is een compact meetinstrument met vier sensoren, dat veranderingen in de luchtsamenstelling signaleert. Als er een overmatige hoeveelheid van een bepaalde stof aanwezig is, dan signaleert de 'neus' dat.”

Hoe werkt het precies, die eNoses?

“De Omgevingsdienst NZKG houdt de eNoses op de website dagelijks in de gaten. Als een eNose rood wordt, is er sprake van een verhoogde concentratie van een bepaalde stof. De Omgevingsdienst gaat samen met de nabijgelegen bedrijven onderzoeken wat de bron is. Soms is de bron eenvoudig te herleiden, maar niet altijd. Het kan bijvoorbeeld zijn dat een eNose uitslaat door een passerend schip, dat de luiken heeft openstaan om te ontgassen. Hoewel verboden, gebeurt dat zo nu en dan wel. Handhaving is dan veelal te laat voor een proces verbaal.” Ook een aantal bedrijven in het havengebied heeft een geurneus aangeschaft als extra monitoringsinstrument op hun terrein. Zo kunnen zij direct ingrijpen bij een onbedoelde uitstoot van geur en de overlast beperken. Daarnaast wordt de data van de eNoses bekeken bij klachten, vertelt Marit: “Op die manier kunnen we de klacht ‘matchen’ bij de data van de eNose in dat specifieke gebied en de juiste bron lokaliseren.”

Meer neuzen, meer klachten

Bij de start in 2015 telde het Noordzeekanaalgebied zo’n 40 eNoses. Inmiddels bestaat het netwerk uit bijna 90 neuzen. Het gebied waar ze zijn geplaatst is vergroot. Dat betekent ook dat het aantal meldingen toeneemt en dat zien we terug in de cijfers. Ieder jaar publiceert OD NZK een jaarverslag met de resultaten van de monitoring. Wat waren de belangrijkste resultaten? Marit: “In 2020 zijn 8.619 eNose alarmeringen geregistreerd. In 2019 waren dit er 3.003. Deze stijging is veroorzaakt door één eNose in de Australiëhaven die 5.596 alarmeringen gaf (64% van het totaal). Dit was het gevolg van een storing bij een bedrijf in de buurt van de eNose, waardoor er een tijdelijke ophoping van bodem-as plaatsvond. Hier sloegen de eNoses op aan. Verder zijn in 2020 in het Westelijk havengebied 340 geurklachten geregistreerd. Dit is een toename van 24%, die grotendeels afkomstig is door meldingen van burgers die geuroverlast ervaren en hierbij één specifiek bedrijf aanwijzen. In 201 gevallen is de werkelijke veroorzaker gevonden. In de overige gevallen bleek het niet mogelijk om met zekerheid vast te stellen wat de oorzaak van de geur was. Dat kan soms frustrerend zijn.”

Blijven verbeteren

Uit onderzoek komt naar voren dat niet alle eNoses een even grote rol spelen in het verklaren van overlast. Daarom moet er meer onderzoek worden gedaan naar de effectiviteit van de locaties van de eNoses en of deze verplaatst moeten worden wanneer dit het totale beeld ten goede komt. Zo heeft de OD NZKG door een gebiedsgerichte aanpak bij Tuindorp Oostzaan meer kennis gekregen over de geurbronnen en hun herkomst in deze gebieden. Deze informatie wordt gebruikt voor vervolgonderzoek en het vinden van oplossingen om geuroverlast aan te pakken, vertelt Marit. “Samen met de initiatiefnemers - de provincie Noord-Holland en OD NZKG - streven we voortdurend naar het terugdringen van de overlast die gepaard kan gaan met de industrie en overslag in de haven. Het moet en kan altijd beter en dat is waar we dagelijks hard aan werken”.