Havenmeester Milembe Mateyo: “De wereld veranderen is bij jezelf beginnen”

Maar ook privé leeft ze naar haar eigen motto: ze ‘ontspult’, eet nauwelijks vlees en haar auto rijdt op waterstof: “Ik voel een grote verantwoordelijkheid.”

Milembe staat aan het hoofd van de Divisie Havenmeester. De missie van de Divisie Havenmeester is een veilige, vlotte en duurzame afhandeling van de scheepvaart. De 24/7 operatie bestaat uit circa 150 man, die onder andere werken als inspecteur gevaarlijke stoffen, verkeersleider, sluiswachters en havenbeambten die onder meer op de patrouillevaartuigen varen. Ook heeft ze nog haar eigen afdeling Beleid. 

In het klimaatakkoord van Parijs in 2015 werd scheepvaart niet meegenomen. Wat vind je daarvan? 

“Dat is een gemiste kans. Wat ik merk is dat scheepvaart een blinde vlek is in de hele discussie. Het is een eigen wereld dus ik begrijp wel dat die is overgeslagen. Daarom voelt die verantwoordelijkheid nog sterker om hier wat aan te doen.” 

Wat doe je dan precies?

“De Amsterdamse haven wordt een Multi Fuel Port. Daar zijn we al sinds 2013 mee bezig. Schone brandstoffen gaan immers het verschil maken! Daarom werken we er in het Noordzeekanaalgebied hard aan om alle groene brandstoffen veilig en efficiënt te bunkeren, nu en in de toekomst. Daarnaast ontwikkelen we port emission reduction technologies, zoals walstroom. Maar natuurlijk hebben we ook een voorbeeldfunctie, dus pakken we ook onze eigen vloot aan.

Ons verduurzamingstraject hebben we in diverse stappen verdeeld. Zo hebben we een aantal doelstellingen per stap geformuleerd. De eerste stap loopt tot 2025. Dan is de uitstoot SOx, NOx en CO2 van de scheepvaart in onze haven, zowel wat vaart als wat stilligt, met 10% gereduceerd. De volgende stap loopt tot 2030. In dat jaar hebben we de reductie met 20% verlaagd en is de zeecruise aan de kade emissieneutraal. De derde stap, die loopt tot 2050, betekent een emissie neutrale scheepvaart."

Om die doelstellingen te halen moet er nog veel gebeuren. Wat is daarvoor nodig?

“De komende drie jaar gaan wij onze eigen vloot verduurzamen. Drie van de vier patrouillevaartuigen krijgen een nieuwe motor. We hebben onderzocht of we hybride kunnen gaan varen. Maar een ombouw was enorm veel werk, met een kleine winst. Daarom hebben we ervoor gekozen om de motoren van onze patrouillevaartuigen te vervangen. Deze werkpaarden krijgen een kleinere en schonere motor die met minder brandstof kunnen en op biobrandstoffen kunnen werken. Daarnaast komt er een filter die de uitstoot opvangt die plaatsvindt door naverbranding. Daarmee reduceren wij de uitstoot met 90% van NOx en SOx en 20% minder CO2 ten opzichte van nu. Hoe het in de praktijk werkt, gaan we ondervinden. Het is ‘learning by doing’. 

Verder gaat ons nieuwe representatievaartuig, de Neo Orbis, op waterstof varen. Deze wordt volgend jaar gebouwd. Daarnaast varen onze vaartuigen op dit moment al voor 50% op biobrandstoffen, zoals oud frituurvet. In de toekomst zal het percentage biobrandstof dat wordt bijgemengd toenemen. Tot slot gebruiken wij walstroom als we aan de kade liggen. Een schip aan walstroom hoeft zijn motor niet te laten draaien voor licht en verwarming en dat scheelt ook uitstoot. 

In de periode tussen 2025 en 2030 gaan we het aantal walstroom punten in de hele haven uitbreiden. Nu liggen deze punten alleen binnen de ring. Ook voor de zeecruise onderzoeken we de walstroomoptie. Deze moet in 2030 emissieneutraal zijn. En binnen Port of Amsterdam hebben we een ‘dedicated’ Team Clean Shipping. Dit team houdt zich bezig met beleid en innovatie en zorgt dat ons verhaal over de verduurzaming van de scheepvaart in allerlei nationale en internationale bijeenkomsten wordt verteld

Eind dit jaar komt er een nieuwe visie Schone Scheepvaart. Wat staat er in deze visie, en wat is het verschil met de eerste?

“Onze eerste visie Schone Scheepvaart liep tot en met 2020. Het verschil ten opzichte van deze visie, is dat we nu CO2-reducties hebben meegenomen. Verder zetten we in deze visie in op drie pijlers: 

• Port Emission Reduction Technologies 
  Dit zijn middelen om emissies van schepen die aan de kade liggen naar beneden te krijgen. Daar vallen onder meer (mobiele) walstroom, mobiele uitlaatgassen, afzuiginstallaties en ontgassen onder. Schepen die benzeenhoudende lading vervoeren moeten - indien zij andere lading aan boord krijgen - ontgassen via een ontgassingsinstallatie. Dat houdt in dat de dampen worden opgevangen, zodat ze niet in de lucht komen. 
• Port Call Optimization
  Hiermee willen we emissies reduceren door efficiënte scheepvaartafwikkeling, zoals makkelijk vindbare wachtplaatsen en optimale sluisplanning. Door schepen hierin te faciliteren, gebruiken ze minder brandstof. 
• Maritime Energy Carrier
  Met deze derde pijler zetten we in op duurzame brandstoffen. Deze moeten veilig en milieuvriendelijk gebunkerd kunnen worden. Daarnaast werken we aan het opzetten van Green Corridors. Schepen moeten niet alleen bij ons een brandstof kunnen bunkeren, maar ook in de haven waar ze naartoe gaan of vandaan komen. Daarin hebben we verschillende rollen. We faciliteren door de juiste infrastructuur aan te leggen, zoals bunkermogelijkheden van biobrandstoffen. Verder stimuleren we, door schone schepen korting te geven. Ook pleiten wij nationaal en internationaal voor duurzame wet- en regelgeving. Tot slot werken we zoveel mogelijk samen, zetten pilots op, nationaal en internationaal. We kunnen het namelijk niet alleen.”

Loopt Amsterdam hierin voorop?

“Wij zijn een van de voorlopers. Scandinavische havens zijn ook ver, maar de omvang van hun haven is wel weer kleiner dan die van Amsterdam.”

Wat is nodig om de scheepvaart te verduurzamen?

"Er is heel veel kennis nodig over techniek, innovaties en kosten. En we moeten samenwerken. Hand in hand, proefprojecten starten. Ik herhaal learning by doing. We kunnen dit als Amsterdam en als Nederland niet alleen oplossen. Natuurlijk is geld ook nodig om een vloot te verduurzamen, maar het begint allemaal met de wil.” 

Wat zijn jouw persoonlijke ambities op het gebied van milieu en klimaat en wat is er nodig om dat te realiseren?

“De wereld veranderen begint bij jezelf. Dat is mijn motto. Ik probeer dan ook mijn eigen footprint te verminderen. Ik eet nauwelijks vlees, heb minder spullen, fiets en wandel veel en mijn auto rijdt op waterstof.”

Waar ben je trots op als havenmeester?

“Ik ben ongelofelijk trots op het enthousiasme en de inzet van alle mensen die met onze duurzaamheidsprojecten bezig zijn. Ik kijk enorm uit naar de primeur van het waterstofvaartuig. En naar het eerste patrouillevaartuig dat een nieuwe motor krijgt.”

Hoe ziet de scheepvaart er in 2050 uit? 

“In elk geval emissieneutraal. Hoe verder, weet ik zo niet. Er komen nog zoveel innovaties aan die we ons nog niet kunnen voorstellen, maar die wel een grote rol gaan spelen bij de verduurzaming van de scheepvaart. Als je nu al een beeld zou hebben van hoe dat eruit gaat zien, dan komen we er niet.”