Ogen en oren van de haven

Tijdens de coronacrisis is de rol van Ferry en Machiel nóg belangrijker geworden. Maar wat houdt die rol dan precies in?

Rapport ‘Havenbeeld’

Om de paar dagen maakt Machiel een actuele stand van coronagerelateerde zaken van het Amsterdamse havengebied: het ‘Havenbeeld’. In dit rapport schetst hij de laatste ontwikkelingen op de continuïteit van het scheepvaartproces, de logistieke keten en allerlei veiligheidsaspecten.

Dat beeld wordt onder meer gedeeld met de veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland, gemeenten en hulpdiensten in het Noordzeekanaalgebied. Maar ook de bedrijven in de haven krijgen toegang tot dit rapport.

Havenbeeld geeft antwoord op vragen als: Wat speelt er op dit moment in de haven? En wat zijn de consequenties van de veiligheidsmaatregelen die worden genomen?

“Ik ben strategisch adviseur van de Havenmeester op het gebied van veiligheid en een linking pin naar de politie, de veiligheidsregio en gemeente”, zegt Machiel Noijen. “Aan mij de taak om de maatregelen die de overheid neemt - of juist versoepeling van de maatregelen - zo snel mogelijk af te stemmen op wat hier in het havengebied gebeurt en de vragen die hier leven.”

Scheepvaart moet op veilig en verantwoorde manier doorgaan

Machiel doet zijn werk samen met Ferry. Ferry is veiligheidscoördinator en medeverantwoordelijk voor incidentenbestrijding binnen het havenbedrijf. Ferry ziet nu allerlei operationele vragen op het gebied van veiligheid en scheepvaartafwikkeling voorbijkomen.

“De sector is als vitaal gelabeld door de overheid. Dat betekent dat de scheepvaart door moet gaan, maar natuurlijk wel op een verantwoorde manier. Het is aan ons de taak om de processen zo in te richten dat dit op een veilige manier gebeurt”, zo zegt Ferry.

Hij noemt het protocol voor de scheepvaart van Port of Amsterdam van januari als voorbeeld. “Hierin staat wat we doen als schepen, die onderweg zijn naar onze haven, een besmetting aan boord hebben. Dit protocol heeft ertoe geleid dat we in februari actief om een Maritieme Gezondheidsverklaring zijn gaan vragen aan zeeschepen die onze haven aandeden. Deze beheersmaatregel hebben we afgestemd met de Port Health Authority Rotterdam, zodat we hierin dezelfde lijn volgen.”

Werkt een protocol wel in de praktijk?

Over een protocol beschikken is één ding, maar werkt het ook in de praktijk? El-Aaidi: “We zijn in februari samen met de GGD’s in het CNB-gebied naar het HOC gegaan om het protocol voor infectieziekten stap voor stap te testen. We hebben gecheckt of we het allemaal in de vingers hebben zitten en of er knelpunten waren. De knelpunten die we zagen hebben we opgepakt en opgelost. Dus in die zin kun je wel stellen dat we voorbereid waren.”

Cruiseschepen weren

Noijen en El-Aaidi zijn nu, tijdens de coronacrisis, verantwoordelijk voor het afhandelen van operationele veiligheidsvragen. Een belangrijke vraag die al snel voorbijkwam was: Kunnen cruiseschepen aanmeren in een haven van de CNB-gemeenten?

Noijen: “Om die vraag te kunnen beantwoorden, maakten we een risicoanalyse met de mate van impact op onze omgeving als cruiseschepen wel of niet komen. Normaal gesproken gaat het cruiseseizoen begin april van start als de Keukenhof opengaat. In die periode doen honderden riviercruiseschepen in korte tijd onze haven aan.

Ook dit jaar stonden tot eind april honderden reserveringen in de boeken. “Na de uitbraak van het virus eind februari hebben we direct geanalyseerd welke gezondheidsrisico’s de komst van cruiseschepen zou hebben”, vervolgt Noijen. “Die uiteindelijke conclusie was dat we deze schepen niet meer in onze haven wilden en konden ontvangen. Vervolgens hebben we samen met de havenmeester de gemeenten, GGD en veiligheidsregio ingelicht."

"Bestuurlijk was het behoorlijk complex om dat besluit te nemen. De havenmeester alleen kan namelijk niet zomaar schepen weren vanwege risico’s voor de volksgezondheid. Daarvoor is een besluit van een hoger hand nodig. Dat officiële besluit kwam uiteindelijk op 17 maart, toen cruise in de Amsterdamse haven als gevolg van de noodverordening van de veiligheidsregio niet meer mogelijk was.”

Goed plan maken

Een tweede taak van El-Aaidi en Noijen is planvorming. Zeker als een crisis lang duurt en uit meerdere fasen bestaat. El-Aaidi: “In een continuïteitsplan voor de operatie van Divisie Havenmeester hebben we diverse scenario’s uitgewerkt, om ons voor te bereiden op mogelijk langdurig uitval van ons personeel. In dit plan staat beschreven hoe de scheepvaart door kan gaan bij een uitval van 20, 30 of zelfs 50 procent. Dit plan geeft ons goed zicht op wat we in die scenario’s allemaal wel en niet kunnen doen. Gelukkig heeft het vitale proces tot op heden niet onder druk gestaan.”

Noijen en El-Aaidi zijn verder ook verantwoordelijk voor de informatievoorziening over de veiligheid in de haven en de continuïteit van de operatie. Noijen: “Daarvoor maken we dus het ‘Havenbeeld’ en stemmen we regelmatig af met partners als Rijkswaterstaat, veiligheidsregio’s, gemeenten, politie, Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied en Port of Rotterdam.”

Kracht zit in actiegerichtheid

“Als we heel eerlijk zijn, was de voorbereiding op deze crisis niet optimaal”, meent Noijen. “Daar staat tegenover dat je voor een crisis van deze omvang nooit 100% voorbereid kan zijn. Je komt altijd voor verrassingen te staan. Gelukkig is weer gebleken dat onze kracht in onze actiegerichtheid zit. We hebben korte lijnen, waardoor we heel snel kunnen opschalen. Binnen no time hadden we een lijst met preventieve maatregelen en een continuïteitsplan. Hierna konden we ons snel focussen op wat er allemaal in de haven speelt.”