Wortel én stok voor schonere scheepvaart

Veel vracht- en cruiseschepen varen in internationale wateren nog altijd op vooral dieselolie. Daarmee stoten ze broeikasgassen uit, waaronder zwavel, stikstof, fijnstof en CO2.

Om het gebruik van die brandstoffen te ontmoedigen, voert Port of Amsterdam sinds 2011 beleid om schonere schepen - zowel zee- als binnenvaart - korting te bieden op liggeld in de haven. Het gaat daarbij om schepen die aantoonbaar schonere motoren hebben en/of schonere brandstoffen gebruiken. Zo hebben we over de scheepsbezoeken in 2020 aan 24 procent van de aanlopen een incentive uitgekeerd. Samen met andere havens, die ook dit incentive-instrument toepassen, stimuleren we zo de versnelling naar schonere scheepvaart.

Er is meer nodig

Maar de ‘wortelstrategie’ gaat niet snel genoeg. Een schip is een investering voor ten minste dertig jaar, dus heeft een rederij zijn vloot niet zomaar vervangen. Ook vielen de lucht- en scheepvaart buiten het Parijs-akkoord van 2015, wat minder druk zette op verduurzaming. Toch begonnen diverse rederijen uit eigener beweging en op grond van eigen mvo-beleid al schonere technologie toe te passen.

De nieuwe Europese wetgeving gaat de sector verder helpen in een geleidelijk tempo en onvermijdelijk duurzamer te worden. Dat gaat in zes stappen van twee procent minder uitstoot vanaf 2025 tot 75 procent minder uitstoot in 2050, het jaar waarin Europa klimaatneutraal wil zijn. Dit wetsvoorstel moet nog door het Europees Parlement, maar het is wel één van de dertien cruciale bouwstenen van Timmermans’ totale ‘fit for 55’-wetgevingspakket, de keuze om de EU te laten afslanken tot 55 procent minder broeikasgassen in 2030. Met dat pakket geeft de Europese Commissie invulling aan de Green Deal die de 27 lidstaten in 2020 met elkaar sloten.

Hoe ziet de weg naar 2050 eruit?

Alternatieve brandstoffen dragen bij aan de verduurzaming van de scheepvaart op internationale schaal. Zowel op zee, als aan wal. Op korte termijn – 5 tot 10 jaar – gaan vooral LNG (Liquified Natural Gas), methanol en biobrandstoffen ervoor zorgen dat aan de richtlijnen wordt voldaan. Maar deze brandstoffen zijn nog niet de perfecte oplossing. Zo is LNG nog fossiel, maar voor de luchtkwaliteit, ook in de metropoolregio, al wel veel beter dan de nu nog gebruikte dieselolie. En bovendien haalbaar en betaalbaar voor rederijen.

In de Amsterdamse haven zijn inmiddels diverse bedrijven die biobrandstoffen produceren voor de scheepvaart en is het mogelijk LNG te bunkeren. Intussen werken we voor de langere termijn aan de inzet van nieuwere brandstoffen, zoals bio-LNG, groene methanol en groene waterstof. Dat doen we bijvoorbeeld door te onderzoeken welke productiemogelijkheden er zijn in de haven en hoe we die groener kunnen maken. Maar ook hoe we de infrastructuur moeten inrichten, zodat de schepen deze brandstoffen straks kunnen bunkeren.

Nog een belangrijke maatregel

En dan heb je nog de uitstoot van schepen als ze stilliggen in havens. Door in de Amsterdamse haven te investeren in walstroom, faciliteren wij de scheepvaart ook op dit punt. Met walstroom (letterlijk: stroom vanaf de wal) moeten schepen – eenmaal gearriveerd in de haven – hun scheepsmotoren uitzetten en hoeven de dieselgeneratoren niet meer aan voor de basisvoorzieningen, zoals verwarming en koeling aan boord, de keuken, verlichting en communicatievoorzieningen. Dat scheelt lokaal veel emissies.

Sinds 2010 werken we aan de aanleg van meer dan 150 walstroompunten met stroom vanuit hernieuwbare bronnen voor de binnenvaart en de riviercruise binnen de ring A10. Ook hebben we een generatorverbod ingesteld op locaties waar veel overlast is. Op die plekken zijn schepen aangewezen op eigen accu’s of kunnen ze worden aangesloten op het lokale elektriciteitsnet via beschikbare walstroomkasten. Verder verkennen we de mogelijkheden voor de aanleg van nieuwe walstroomvoorzieningen voor zowel de rivier- als de zeecruise bij de Passenger Terminal Amsterdam.

Walstroomwetgeving

Deze initiatieven lopen vooruit op Timmermans’ beoogde wetgeving voor de maritieme sector. Want ook voor walstroom heeft de Commissie richtlijnen opgenomen in haar wetgevingspakket. Die zijn vooralsnog alleen gericht op container- en cruiseschepen. Het voorstel is dat deze twee type schepen vanaf 1 januari 2030 verplicht aan de walstroom gaan, zodra zij een Europese haven aandoen. Wij nemen ons voor al vóór dat tijdstip aan deze richtlijn te voldoen, maar daarvoor moeten nog wel de nodige extra investeringen worden gedaan in de walstroominfrastructuur.